Piše: Velizar Radonjić

RAZNIZAO SE BISER LEVANTA

Alep, jedan od najstarijih nastanjenih gradova u istoriji svijeta; Alep, jedno od glavnih kulturnih i vjerskih središta Levanta; Alep, arapski glavni grad kulture; Alep jedan od bisera UNESCO-ve svjetske baštine Azije i Oceanije;  Grad Alep - više ne postoji.

Nastao jedanaest hiljada godina prije Hrista, dva milenijuma stariji od Jerihona. Nezaobilazan na Putu svile i trgovačkim putevima od Sredozemlja do Mesopotamije. Alep, grad sa posebnim identitetom. Poseban po arhitekturi, kulturnom i graditeljskom nasljeđu. Niska najljepših bisera koje su iza sebe ostavljali njegovi osvajači.

Nastajao je i opstajao na geografskoj i istorijskoj vjetrometini. Dočekivao i ispraćao putnike i karavane. Odolijevao vojskama i vojskovođama. Odolijevao vjekovima. Preživio i nadživio sve svoje osvajače. Preživio i nadživio milenijume.

Alep, arapski glavni grad kulture više ne postoji. Raznizao se biser Levanta. Nema bedema Alepske citadele. Srušen je minaret stare  Alepske džamije, sagrađen prije skoro hiljadu godina - u doba seldžučkog sultana Tutuša I. Kameni blokovi od kojih je bio sazidan zatrpali su grobnicu Zaharije - oca Jovana Krstitelja. U Sokaku Medina, do skoro najdužoj natkrivenoj tržnici na svijetu, više se ne prodaje svila iz Irana, začini iz Indije  ni kafa iz Damaska. Danas je to trinaest kilometara dug horor. Razorena je crkva Svete Marije u Deiz Ez Zoru, razoren je... da ne nabrajam dalje, razoren je čitav Grad.

Najveći sirijski grad, koji je imao više od dva miliona i trista hiljada stanovnika, danas je grad duhova. Dragulj Levanta je postao ukleti grad. Desetine hiljada mrrtvih, stotine hiljada raseljenih...samo iz ovog grada. Iz Sirije i deset puta više. Egzodus biblijskih razmjera.

Grad koji je tokom milenijuma odolijevao Hanancima, Jevrejima, Asircima ... Krstašima, Turcima i Francuzima danas je pao na koljena. U njemu su i djeca prestala da plaču – suze su postale luksuz.

Gradom tumaraju napušteni psi, penju se po ruševinama, nadajući se da će ispod njih nanjušiti miris svojih gospodara i odlaze dalje nadajući se da će ih naći ispod neke druge gomile betona i kamena.

            Zadah smrti pritiska grad... zadah smrti i bola... zadah licemjerstva...

Dunuće vjetrovi i oduvati zadah smrti. Možda donesu i dašak svježine, miris slobode, sreće, možda vrati suze njegovoj djeci a suze će im vratiti i osmijeh... Ali će ostati zadah srama i zadah licemjerstva njegovih rušitelja, zadah koji nikada neće nestati.

U Podgorici, decembra 2016. godine.